Eigenschappen VKA's

De meest bekende VKAfs zijn: acenocoumarol (voorheen Sintrom mitis), fenprocoumon (Marcoumar) en warfarine. In Nederland worden acenocoumarol en fenprocoumon voorgeschreven. Warfarine is wereldwijd de meest gebruikte VKA. In de Verenigde Staten en Groot-Britannie wordt alleen warfarine voorgeschreven.

Acenocoumarol

• Acenocoumarol is een kortwerkend VKA. De halfwaardetijd is 8-14 (gemiddeld 11) uur.
• De tabletten worden eenmaal per dag oraal ingenomen, bij voorkeur rond 18.00 uur (als de bloedafname 's morgens plaatsvindt).
• Een tablet bevat 1 mg van de werkzame stof en is niet deelbaar.
• De absorptie is nagenoeg volledig (ca 98%). Het duurt 20 minuten tot 4 uur voordat acenocoumarol in de bloedbaan is opgenomen, afhankelijk van de hoeveelheid voedsel in de maag. Het tijdstip van inname - voor, tijdens of na de maaltijd - heeft geen invloed op de mate van absorptie.
• Het effect na de eerste toediening (te zien door stijging van de INR-waarde) begint na 18-24 uur en is maximaal na 36-48 uur.
• Bij een therapeutische spiegel is de plasmawaarde van acenocoumarol ca 30-90 microg/l.
• Het einde van de werking is ongeveer 48 uur na de laatste dosis.
• Door het kortwerkende karakter van acenocoumarol worden dosisverschillen snel opgemerkt. De INR-waarden schommelen meer dan bij het langwerkende fenprocoumon.

Fenprocoumon

• Fenprocoumon is een langwerkend VKA. De halfwaardetijd is 120-200 (gemiddeld 160) uur.
• De tabletten worden eenmaal per dag oraal ingenomen, bij voorkeur rond 18.00 uur.
• Een tablet bevat 3 mg van de werkzame stof en kan in tweeën worden gedeeld.
• De absorptie is evenals bij acenocoumarol volledig (± 98%).
• Het effect na de eerste toediening (te zien door stijging van de INR-waarde) begint na 24-48 uur en is maximaal na 48-72 uur.
• Bij een therapeutische spiegel is de plasmawaarde van fenprocoumon ± 1-3 mg/l.
• Het einde van de werking is 1 tot 2 weken na de laatste dosis.
• Door het langwerkende karakter van fenprocoumon worden dosisverschillen niet snel opgemerkt. De INR-waarden schommelen minder dan bij het kortwerkende acenocoumarol.

Warfarine

• Er zijn diverse specialités, o.a. Warfarin (sodium)®, Coumadin (sodium)®, Marevan®.
• Warfarine in tabletvorm is in Nederland niet geregistreerd. De vloeibare vorm wordt alleen voor speciale indicaties (zoals voor zuigelingen en kleine kinderen en voor sondevoeding) verstrekt.
• Warfarine is een langwerkend middel. De halfwaardetijd is 38-42 (gemiddeld 40) uur.
• De tabletten worden eenmaal per dag oraal ingenomen, bij voorkeur rond 18.00 uur.
• Een tablet bevat 1, 2, 2½, 3, 4, 5, 6, 7½ of 10 mg van de werkzame stof en is deelbaar. In de landen waar warfarine wordt voorgeschreven zijn vaak niet alle sterktes verkrijgbaar.
• De absorptie is evenals bij acenocoumarol en fenprocoumon volledig (± 98%).
• Het effect na de eerste toediening (te zien doordat de INR-waarde de therapeutische range bereikt) is te zien na ± 24 uur en is maximaal na 36-72 uur.
• Bij een therapeutische spiegel is de plasmawaarde van warfarine ± 2,2 mg/l.
• Het einde van de werking is 4 tot 5 dagen na de laatste dosis.
• Door het betrekkelijk langwerkende karakter van warfarine worden dosisverschillen minder snel opgemerkt dan bij acenocoumarol.
• De schommelingen van de INR-waarden liggen tussen die van acenocoumarol en fenprocoumon in.

Fluindione (Previscan®)

• Previscan® is een vitamine K-antagonist die met name in Frankrijk wordt voorgeschreven.
• Een tablet beval 20 mg en is in vieren deelbaar.
• De halfwaardetijd is ± 69 uur.

Superwarfarine

Als rattenkruid (rodenticide, o.a. brodifacoum) wordt een superwarfarine met een zeer lange halfwaardetijd van 3 à 4 weken toegepast.

Vitamine K

• Vitamine K is een sporenelement en is aanwezig in voedingsmiddelen met name in groene groenten en bepaalde plantaardige olien (een gedetailleerde lijst staat o.a. op: www.trombosedienst-leiden.nl, button stolling).
• Vitamine K wordt ook aangemaakt door darmbacterien maar de voeding schijnt de belangrijkste bron voor vitamine K te zijn.
• De dagelijkse behoefte met de voeding is ongeveer 1 microg/kg per dag. Dit betekent dat zuigelingen een dagelijkse behoefte hebben van 5-10 microg, kinderen van 15 - 30 microg, adolescenten van 55 - 65 microg en volwassenen 90-110 microg.
• Vitamine K is een vetoplosbaar vitamine. Het vitamine wordt in de darm geabsorbeerd met behulp van vetten. Het gevolg is dat bijvoorbeeld bij galwegobstructie de absorptie daalt. Ook een vetarm dieet heeft gevolgen voor de beschikbaarheid van vitamine K.
• De referentiewaarde van de vitamine K1-serumconcentratie in het bloed is 0,8-5,3 nmol/l.
• Vitamine K wordt opgenomen in diverse organen, o.a. in de lever en de botten, en verdwijnt uit het plasma met een halfwaardetijd van ca 2 a 3 uur.
• Het vitamine wordt gemetaboliseerd in de lever en de halfwaardetijd voor het verdwijnen uit de levercel is ca 60 uur. Haustein toonde aan dat vitamine K bij aanwezigheid van fenprocoumon sneller uit de levercel verdwijnt (het wordt in mindere mate gerecycled) namelijk met een factor 2,6. De halfwaardetijd is dan ca 23 uur.
• Als vitamine K gegeven wordt aan een patient die een VKA gebruikt, zullen de vitamine K-afhankelijke stollingseiwitten worden aangemaakt en zal de INR-waarde dalen. De dosis toegediende vitamine K bepaalt niet het tempo waarin de INR-waarde daalt, maar wel de mate waarin dit gebeurt en tevens de snelheid waarmee de INR-waarde vervolgens weer stijgt.
• Vitamine K is ook werkzaam in de botten bij de vorming van osteocalcine in het kraakbeen en bij de vorming van matrix-Gla proteine in cardiovasculaire weefsels.